De Makelaar
Appels Makelaardij al bijna 90 jaar innig met Goirle verbonden
‘Dat beeld eert niet mij als makelaar, het viert mijn vak’ - Louk Appels
door: Norbert de Vries
Ineens stond het er: het beeld De Makelaar. Pal voor het kantoor van Appels Makelaardij aan de Tilburgseweg. Waarom en vanwaar? Ik ging het uitzoeken.
Ik belde Louk Appels voor een gesprek. ‘Prima’, antwoorde hij, ‘maar dan graag met het hele gezin en de kunstenaar. En aldus geschiedde. Eind november zaten we in het kantoor: Louk, dochters Maartje, Babs en Floor, zoon Martijn, en, aangenaam weerzien!, de kunstenaar Bart van Hoek en zijn vrouw Ursula.
Bemiddelaar
Een makelaar is de schakel tussen een verkoper en een koper. Makelaars heb je in alle maten en soorten. Denk maar aan de beroemde beginregel uit de Max Havelaar: ‘Ik ben makelaar in koffie, en woon op de Lauriergracht, No.37.’ We hebben het nu evenwel over woningen.
De eerste makelaar van Goirle was Lou Appels (1895-1984). Een mooi, door Kees van Bohemen geschreven portret van hem is opgenomen in het boek ‘Goirle in 200 portretten, 1803-2003. In die tekst lezen we, dat Lou eigenlijk voorbestemd was om onderwijzer te worden. Zijn grootvader was hoofd van de openbare school (en de eerste echte dichter van ons dorp!). Het plan om onderwijzer te worden werd opzijgezet, want er was in die tijd een overaanbod van onderwijzers in de omgeving, en naar buiten de streek verhuizen wilde Lou niet. Hij ging werken bij Van Puijenbroek. In 1960 ging hij met pensioen; intussen had hij zich daar opgewerkt tot hoofd van de boekhouding. Naast zijn werk bij De Puij begon hij in 1923 een verzekeringsagentschap aan huis. Geleidelijk aan verbreedden de werkzaamheden zich, en in 1936 werd dat geformaliseerd toen hij beëdigd werd als makelaar in ‘Onroerend Goed, Assurantiën en Hypotheken’.
De tweede generatie
In 1962 heeft Lou de zaak overgedaan aan zijn zoon Louk. Was het ‘kat in het bakkie’? Louk: “Mijn vader heeft destijds gezegd, dat hij de zaak voor mij had opgebouwd en bewaard, maar eigenlijk werd ik veeleer aangetrokken tot het vak van bakker, of, beter nog, van restauranthouder. Ik droomde ervan chef-kok te worden en gastheer in een gerenommeerde zaak zoals bijvoorbeeld Chalet Royal in Den Bosch. De mensen verwennen. Enfin, een mens droomt zo veel. Het werd toch de makelaardij, en ik heb er geen seconde spijt van gehad. De eerste jaren heb ik nog intensief met mijn vader mogen samenwerken. In 1968 werd ik beëdigd tot makelaar.’
Louk heeft het kantoor tot grote bloei gebracht. De woningmarkt kent natuurlijk ups en downs, en het was lang niet altijd ‘hosanna’ in de makelaardij. ‘Maar het is en blijft een prachtig vak’ aldus Louk.
De derde generatie
Op 1 februari 2016 werd het stokje overgedragen aan dochter Floor. Wie herinnert zich niet die advertentie met dat schitterende woordenspel:
‘Louk leaves the floor, and Floor makes the new look’.
Dat is een tekst die je bijblijft. Op het kantoor werkt ook zoon Martijn, zodat je kunt zeggen, dat het Appels-stempel zeer stevig gehandhaafd blijft.
Onafhankelijk en integer
Het beeld ‘De Makelaar’ zat al een paar decennia in het achterhoofd van Louk. Waarom? Dat heeft alles te maken met de bijzondere positie van de makelaar. Sinds 1967 is ‘makelaar’ een beschermde titel. Je moet als makelaar voldoen aan eisen op het gebied van vakbekwaamheid en onafhankelijkheid, en daar hoort onder meer bij, dat je bij de arrondissementsrechtbank voor de rechter de eed of gelofte aflegt. Om nog even te citeren uit het portret dat Kees van Bohemen schreef: ‘Lou Appels stond bekend als een rechtschapen en integer man.’ Een makelaar moet uiteraard zijn vak verstaan, maar ook onafhankelijk en integer zijn. Dat is precies de kern.
In 2001 werden de titelbescherming en beëdiging door de Minister van Economische zaken in het kader van de deregulering afgeschaft. Er moest in plaats daarvan ‘zelfregulering’ door de brancheorganisaties tot stand worden gebracht. Dat is ook gebeurd, zij het ten dele. De beëdiging bijvoorbeeld is komen te vervallen. Dat werkt kwaadwilligen en beunhazen in de kaart, is het oordeel van een deel der makelaars. Van sommige zijden (met name de Nederlandse Vereniging van Makelaars NVM) wordt daarom gepleit voor herinvoering van de wettelijke beëdiging van de makelaar-taxateur, maar anderen (bijvoorbeeld de Vereniging VBO) zijn hier tegen, omdat ‘het afleggen van een eed niets zegt over de kwaliteit van de makelaar’.
Louk pleit sterk voor een herinvoering van de eed/gelofte: ‘Het is van eminent belang om de morele kant van het vak te verankeren. Het biedt weliswaar geen garantie dat er geen onoirbare zaken zullen voorvallen, maar het stelt de waarde van onafhankelijkheid en integriteit wel nadrukkelijk centraal. Het is een dringend appèl aan de makelaar. Zó heeft mijn vader altijd gewerkt, zó heb ook ik steeds, naar beste kunnen, gewerkt, en zó zal ook nu en in de toekomst gewerkt worden door ons kantoor.’
Het beeld
‘Ik loop al heel lang rond met het plan om een beeld te laten maken van ‘de makelaar’. Het is geen Louk Appels-beeld, het is geen zelfverheerlijking, verre van!, het is een beeld dat de makelaardij in zijn beste vorm eert. Het beeld ‘viert’ als het ware het vak van makelaar.’
Bart van Hoek
‘Ik heb Bart van Hoek gevraagd om dat beeld te maken. De relaties tussen de familie Appels en Van Hoek zijn er van oudsher, en ze zijn hecht. Ik woon in het huis dat vroeger van de familie Van Hoek was. De keuze voor Bart lag dus voor de hand. Bart heeft er een jaar of vier aan gewerkt. Ik heb het wordingsproces op de voet gevolgd. De eerste ontwerpen waren te veel een portret van mij, en dat was niet wat ik wilde. Het moest meer van mij loskomen. In het uiteindelijke beeld zit ik nog wel een heel klein beetje – ‘Ja, interrumpeert Floor met een lach, ‘kijk maar naar die rechterarm; dat is heel typisch voor Louk; die hand met die papieren.’ – maar het is in hoofdzaak toch een algemeen beeld geworden: een hommage aan de makelaar.’
Bart van Hoek zelf onderschrijft dat op filosofische wijze: ‘Makelaars zijn bemiddelaars. Maar is het middelaarschap niet algemeen menselijk? Ja toch? We geven onze cultuur aan elkaar door, we delen de waarden waarop een samenleving berust. De ene generatie geeft het via de opvoeding door aan de volgende. We staan allemaal tussen anderen en we geven door, naar alle kanten.’
Alfred Momotenko
Bart is niet de enige kunstenaar in de kamer. Daar is ook de echtgenoot van Babs, de in Lviv geboren Alfred Momotenko. Hij maakt de foto’s die u bij dit artikel ziet staan. Dertig jaar geleden is hij in Nederland terecht gekomen langs de lijn Lviv, Sotsji, Moskou, Brabant. Hij is componist (modern klassiek). Zoek maar op internet: hemelsche muziek!